عوامل امنیّت بهشتیان (قرآن)در این مقاله به بررسی عوامل امنیت بهشتیان با توجه به آیاتی که در اینجا ذکر می‌شود خواهیم پرداخت. ۱ - انفاقوالذین صبروا ابتغآء وجه ربهم واقاموا الصلوة وانفقوا مما رزقنـهم سرا وعلانیة ویدرءون بالحسنة السیئة اولـئک لهم عقبی الدار• جنت عدن یدخلونها ومن صلح من ءابآئهم وازوجهم وذریتهم والملـئکة یدخلون علیهم من کل باب• سلـم علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار. «و آنها که بخاطر ذات (پاک) پروردگارشان شکیبائی می‌کنند، و نماز را بر پا می‌دارند، و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم، در پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند، و با حسنات، سیئات را از میان می‌برند، پایان نیک سرای دیگر از آن آنهاست. باغ‌های جاویدان بهشت که وارد آن میشوند و همچنین پدران و همسران و فرزندان صالح آنها، و فرشتگان از هر دری بر آنان و (و به آنها می‌گویند) سلام بر شما بخاطر صبر و استقامتتان چه پایان خوب این سرا نصیبتان شد!». ۲ - ایمانان الذین ءامنوا وعملوا الصـلحـت یهدیهم ربهم بایمـنهم تجری من تحتهم الانهـر فی جنت النعیم• دعوهم فیها سبحـنک اللهم وتحیتهم فیها سلـم وءاخر دعوهم ان الحمد لله رب العــلمین. «(ولی) کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند خداوند آنها را در پرتو ایمانشان هدایت می‌کند، از زیر (قصرهای) آنها نهرها، در باغ‌های بهشت، جریان دارد. گفتار (و دعای) آنها در بهشت این است که خداوندا! منزهی تو، و تحیت آنها سلام، و آخرین سخنشان حمد مخصوص پروردگار عالمیان است». ۲.۱ - عامل برخورداری سلامتالا من تاب وءامن وعمل صــلحا فاولـئک یدخلون الجنة ولایظـلمون شیـا• لایسمعون فیها لغوا الا سلـما ولهم رزقهم فیها بکرة وعشیا. «مگر آنها که توبه کنند، ایمان آورند، و عمل صالح انجام دهند، چنین کسانی داخل بهشت میشوند و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد. آنها هرگز در آنجا گفتار لغو و بیهودهای نمی‌شنوند و جز سلام در آنجا سخنی نیست و هر صبح و شام روزی آنها در بهشت مقرر است». وما امولکم ولا اولـدکم بالتی تقربکم عندنا زلفی الا من ءامن وعمل صــلحا فاولـئک لهم جزاء الضعف بما عملوا وهم فی الغرفـت ءامنون. «اموال و فرزندان شما هرگز شما را نزد ما مقرب نمی‌سازد، جز کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند که برای آنها پاداش مضاعف در برابر اعمالی است که انجام داده‌اند، و آنها در غرفه‌های (بهشتی) در (نهایت) امنیت خواهند بود». ۳ - تقواان المتقین فی جنت وعیون• ادخلوها بسلـم ءامنین. «پرهیزگاران در باغ‌ها (سر سبز بهشت) و در کنار چشمه‌های آن هستند. (فرشتگان الهی به آنها می‌گویند) داخل این باغ‌ها شوید با سلامت و امنیت». یعنی ایشان مستقر در بهشت‌ها و چشمه‌سارهایند. (به ایشان گفته می‌شود) بدانجا درآیید با سلامی وصف ناپذیر، سلامی که نمی‌توان کنه وصفش را بیان نمود، درآیید در حالی که از هر شر و ضرری ایمن هستید. وقیل للذین اتقوا ماذا انزل ربکم قالوا خیرا للذین احسنوا فی هـذه الدنیا حسنة ولدارالاخرة خیر ولنعم دار المتقین• الذین تتوفـهم الملـئکة طیبین یقولون سلـم علیکم ادخلوا الجنة بماکنتم تعملون. «و هنگامی که بپرهیزگاران گفته می‌شد پروردگار شما چه نازل کرده است؟ می‌گفتند: خیر (و سعادت) برای کسانی که نیکی کردند در این دنیا نیکی است، و سرای آخرت از آنهم بهتر است، و چه خوب است سرای پرهیزکاران. همانها که فرشتگان (قبض ارواح) روحشان را می‌گیرند در حالی که پاک و پاکیزه‌اند به آنها می‌گویند سلام بر شما باد، وارد بهشت شوید بخاطر اعمالی که انجام می‌دادید». ۳.۱ - نتیجه مراعات اهل تقویالا من تاب وءامن وعمل صــلحا فاولـئک یدخلون الجنة ولایظـلمون شیـا• جنت عدن التی وعد الرحمـن عباده بالغیب انه کان وعده ماتیا• لایسمعون فیها لغوا الا سلـما ولهم رزقهم فیها بکرة وعشیا• تلک الجنة التی نورث من عبادنا من کان تقیا. «مگر آنها که توبه کنند، ایمان آورند، و عمل صالح انجام دهند، چنین کسانی داخل بهشت میشوند و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد. باغ‌هائی است جاودانی که خداوند رحمان، بندگانش را به آن وعده داده است، هر چند آن را ندیده‌اند، وعده خدا حتما تحقق یافتنی است. آنها هرگز در آنجا گفتار لغو و بیهودهای نمی‌شنوند و جز سلام در آنجا سخنی نیست و هر صبح و شام روزی آنها در بهشت مقرر است. این همان بهشتی است که ما به ارث به بندگان پرهیزگار می‌دهیم». وسیق الذین اتقوا ربهم الی الجنة زمرا حتی اذا جاءوها وفتحت ابوبها وقال لهم خزنتها سلـم علیکم طبتم فادخلوها خــلدین. «و کسانی که تقوای الهی پیشه کردند گروه گروه به سوی بهشت برده میشوند، هنگامی که به آن می‌رسند درهای بهشت گشوده می‌شود، و نگهبانان به آنها می‌گویند: سلام بر شما! گوارا باد این نعمت‌ها برایتان! داخل بهشت شوید و جاودانه بمانید». ۳.۲ - جایگاه اهل تقویان المتقین فی مقام امین• فی جنت وعیون• یدعون فیها بکل فـکهة ءامنین. «پرهیزکاران در جایگاه امن و امانی هستند. در میان باغ‌ها و چشمه‌ها. آنها هر نوع میوه‌ای را بخواهند در اختیارشان قرار می‌گیرد، و در نهایت امنیت به سر می‌برند». وازلفت الجنة للمتقین غیر بعید• ادخلوها بسلـم ذلک یوم الخلود. «(در آن روز) بهشت به پرهیزگاران نزدیک می‌شود، و فاصله‌ای از آنها ندارد! «(به آنها می‌گویند) به سلامت وارد بهشت شوید، امروز روز جاودانی است». هنگامی که بهشت به آنها نزدیک می‌شود (فرشتگان الهی به عنوان احترام و اکرام به آنها می‌گویند به سلامت وارد بهشت شوید) (ادخلوها بسلام). سلامت از هر گونه بدی و ناراحتی و آفت و بلا و کیفر و عذاب، سلامت کامل از نظر جسم و جان. سپس برای آرامش خاطر آنها اضافه می‌کنند: (امروز، روز جاودانی است جاودانی نعمت‌ها، و جاودانی بهشت با تمام مواهبش) (ذلک یوم الخلود). ۴ - توبهالا من تاب وءامن وعمل صــلحا فاولـئک یدخلون الجنة ولایظـلمون شیـا• تلک الجنة التی نورث من عبادنا من کان تقیا. «مگر آنها که توبه کنند، ایمان آورند، و عمل صالح انجام دهند، چنین کسانی داخل بهشت میشوند و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد. این همان بهشتی است که ما به ارث به بندگان پرهیزگار می‌دهیم». از آنجا که برنامه قرآن در همه جا این است که راه بازگشت به سوی ایمان و حق را باز بگذارد در اینجا نیز بعد از ذکر سرنوشت نسل‌های ناخلف چنین می‌گوید: مگر آنها که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، آنها داخل بهشت میشوند و کمترین ظلمی به آنها نخواهد شد (الا من تاب و آمن و عمل صالحا فاولئک یدخلون الجنة و لا یظلمون شیئا). بنابراین چنان نیست که اگر کسی یک روز در شهوات غوطه ور شود برای همیشه مهر یاءس و نومیدی از رحمت خدا بر پیشانی او کوفته شود، بلکه تا نفسی باقی است و انسان در قید حیات دنیا است، راه بازگشت و توبه باز است. ۵ - صبرجنت عدن یدخلونها ومن صلح من ءابآئهم وازوجهم وذریتهم والملـئکة یدخلون علیهم من کل باب• سلـم علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار. «باغ‌های جاویدان بهشت که وارد آن میشوند و همچنین پدران و همسران و فرزندان صالح آنها، و فرشتگان از هر دری بر آنان و (و به آنها می‌گویند) سلام بر شما بخاطر صبر و استقامتتان چه پایان خوب این سرا نصیبتان شد!». حکایت کلام ملائکه است که اولوا الالباب را به امنیت و سلامتی جاودانی، و سرانجام نیک نوید می‌دهند، سرانجامی که هرگز دستخوش زشتی و مذمت نگردد. وعباد الرحمـن الذین یمشون علی الارض هونا واذا خاطبهم الجـهلون قالوا سلـما• اولـئک یجزون الغرفة بما صبروا ویلقون فیها تحیة وسلـما. «بندگان خاص خداوند رحمن آنها هستند که با آرامش و بی‌تکبر بر زمین راه می‌روند و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند به آنها سلام می‌گویند (و با بی‌اعتنائی و بزرگواری می‌گذرند). آنها هستند که درجات عالی بهشت در برابر شکیبائیشان به آنان پاداش داده می‌شود. و در آن با تحیت و سلام روبرو میشوند». ۶ - عبادتالا من تاب وءامن وعمل صــلحا فاولـئک یدخلون الجنة ولایظـلمون شیـا• جنت عدن التی وعد الرحمـن عباده بالغیب انه کان وعده ماتیا• لایسمعون فیها لغوا الا سلـما ولهم رزقهم فیها بکرة وعشیا• تلک الجنة التی نورث من عبادنا من کان تقیا. و به این ترتیب کلید در بهشت با تمام آن نعمت‌ها که گذشت چیزی جز (تقوا) نیست. گرچه تعبیر به (عبادنا) (بندگان ما) اشاره اجمالی به ایمان و تقوا دارد ولی اینجا جائی نیست که به اشاره اجمالی اکتفا شود، بلکه با صراحت باید این حقیقت بیان گردد که بهشت تنها جای پرهیزکاران است. وعباد الرحمـن الذین یمشون علی الارض هونا واذا خاطبهم الجـهلون قالوا سلـما• اولـئک یجزون الغرفة بما صبروا ویلقون فیها تحیة وسلـما. بندگان خاص خداوند رحمان کسانی هستند که با آرامش و بی‌تکبر بر روی زمین راه می‌روند (و عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هونا). در واقع نخستین توصیفی که از عبادالرحمن شده است، نفی کبر و غرور و خودخواهی است که در تمام اعمال انسان و حتی در کیفیت راه رفتن او آشکار می‌شود زیرا ملکات اخلاقی همیشه خود را در لابلای اعمال و گفتار و حرکات انسان نشان می‌دهند، تا آنجا که از چگونگی راه رفتن یک انسان می‌توان با دقت و موشکافی به قسمت قابل توجهی از اخلاق او پی برد. آری آنها متواضعند، و تواضع کلید ایمان است. ۷ - عبرت از آیات الهیوهـذا صرط ربک مستقیما قد فصلنا الایـت لقوم یذکرون• لهم دار السلـم عند ربهم وهو ولیهم بما کانوا یعملون. «و این راه مستقیم (و سنت جاویدان) پروردگار تو است، ما آیات خود را برای کسانی که پند می‌گیرند بیان کردیم. برای آنها خانه امن و امان نزد پروردگارشان خواهد بود، و او ولی و یار و یاور آنها است بخاطر اعمال (نیکی) که انجام می‌دادند». در این آیه به عنوان تاکید بحث گذشته می‌گوید: (این مطلب که مددهای الهی شامل حال حق‌طلبان می‌گردد و سلب موفقیت به سراغ دشمنان حق می‌رود یک سنت مستقیم و ثابت و دگرگونی ناپذیر الهی است) (و هذا صراط ربک مستقیما). این احتمال در تفسیر آیه نیز هست که (هذا) اشاره به اسلام و قرآن بوده باشد زیرا صراط مستقیم و راه راست و معتدل است. در پایان آیه باز تاکید می‌کند که: ما نشانه‌ها و آیات خود را برای آنها که دلی پذیرا و گوشی شنوا دارند شرح دادیم (قد فصلنا الایات لقوم یذکرون). ۸ - عمل صالحالا من تاب وءامن وعمل صــلحا فاولـئک یدخلون الجنة ولایظـلمون شیـا• تلک الجنة التی نورث من عبادنا من کان تقیا. می‌فرماید: کسانی که از این راه شیطانی برگردند و ایمان آورده عمل صالح کنند داخل بهشت گشته و به هیچ وجه ظلم نمی‌شوند بلکه به همان طبقه گذشته که مورد انعام خدا بودند ملحق می‌گردند البته با آنان، نه اینکه از آنان باشند همچنانکه در آیه (و من یطع الله و الرسول فاولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا) نیز فرمود: کسانی که خدا و رسول را اطاعت می‌کنند با کسانی (نه از کسانی) خواهند بود که خدا به ایشان انعام فرموده، که عبارتند از انبیاء و صدیقین و شهداء و صالحین، که نیکو رفقایی هستند. وما امولکم ولا اولـدکم بالتی تقربکم عندنا زلفی الا من ءامن وعمل صــلحا فاولـئک لهم جزاء الضعف بما عملوا وهم فی الغرفـت ءامنون. تمام معیارها به این دو امر باز می‌گردد ایمان و عمل صالح از هر کس و در هر زمان و در هر مکان، و از هر قشر و هر گروه، و تفاوت انسانها در پیشگاه خدا به تفاوت درجات ایمان و مراتب عمل صالح آنها است، و جز این چیز دیگری نیست. ۹ - پانویس۱۰ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۴۷۹، برگرفته از مقاله «عوامل امنیّت بهشتیان». |